فیچ: بحران کرونا و افزایش قیمت حامل های انرژی، افت 10 درصدی مصرف سوخت پالایشگاهی ایران را در 2020 رقم می زند - وبلاگ کاتالوگ

به گزارش وبلاگ کاتالوگ، مؤسسه تحقیقاتی فیچ معتقد است تشدید بحران کرونا و افزایش قیمت حامل های انرژی در ایران موجب می شود سال 2020 افت ده درصدی مصرف سوخت پالایشگاهی در ایران رقم بخورد.

به گزارش گروه اقتصادی وبلاگ کاتالوگ، مؤسسه تحقیقاتی فیچ در آخرین برآورد خود از مصرف سوخت پالایشگاهی در ایران می گوید که تشدید بحران کرونا در ایران و افزایش قیمت حامل های انرژی در ایران موجب می شود سال 2020 افت ده درصدی مصرف سوخت پالایشگاهی در ایران رقم بخورد.

مؤسسه تحقیقاتی فیچ سولوشنز (Fitch Solutions) این نکته را در آخرین به روزرسانی گزارش صنعت نفت و گاز که مختص سه ماهه سوم 2020 است مطرح کرده است.

این گزارش که به بررسی آخرین تحولات تأثیرگذار بر صنعت نفت و گاز ایران و دورنمای آن طی سال های 2020 تا 2029 می پردازد در چند قسمت منتشر خواهد شد. پیش تر چهار قسمت از این گزارش منتشر شد.

در قسمت پنجم، پیش بینی فیچ از آینده مصرف سوخت های پالایشگاهی در ایران ارائه شده است.

در این قسمت آمده که افق صنعت پتروشیمی ایران بسیار درخشان است و تحلیلگران فیچ معتقدند متوسط رشد سالانه تولید پروپیلن و اتیلن در سال جاری میلادی و سال بعد 7.1 درصد خواهد بود.

مشروح قسمت پنجم گزارش در ادامه آمده است:

ما پیش بینی میان مدت خود در این زمینه را مورد ارزیابی مجدد قرار داده ایم و انتظار بدتر شدن اوضاع اقتصادی کشور بعد از بازگشت تحریم های آمریکا را داریم.

آخرین تحولات

· ما پیش بینی خود در مورد مصرف سوخت پالایشی را برای سال 2020 دوباره پایین تر آورده ایم و در حال حاضر انتظار داریم کاهش مصرف از 5 درصد متوسط سالانه قبلی به 10 درصد برسد.

· پیش بینی اولیه که (در نیمه اول 2020) انجام شد با توجه به افزایش قیمت سوخت در داخل ایران بود که از نوامبر 2019 اجرا شده بود.

· قیمت بنزین از 16 نوامبر 2019 تا 50 درصد رشد کرده و از 10 هزار ریال (24 سنت) به 15 هزار ریال (36 سنت) برای 60 لیتر مصرف در هر ماه افزایش یافته است. بالاتر از این میزان، مصرف کننده 30 هزار ریال (71 سنت) به ازای هر لیتر می پردازد. قیمت بنزین بدون سرب از این نیز فراتر رفته و از 12 هزار ریال به 35 هزار ریال (83 سنت) به ازای هر لیتر رسیده است.

· اصلاح پیش بینی در سه ماهه جاری نشان دهنده کاهش تقاضا در نتیجه شیوع ویروس کرونا است. ایران بیشترین آسیب را از ناحیه بیماری در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا متحمل شده و تا اوایل ماه مه 100 هزار نفر در این کشور به بیماری مبتلا شدند.

· کاهش حجم فعالیت اقتصادی و محدودیت های سفر ناشی از کرونا احتمالاً تقاضا را در نیمه اول سال جاری میلادی بسیار پایین تر خواهد آورد. مصرف احتمالاً در نیمه دوم 2020 کمی بیشتر می شود، اگرچه از نظر ما بازگشت به سطوح مصرف 2019 تا سال 2023 ممکن نخواهد بود. این مسئله تأثیر بیماری کرونا، طرح اصلاح قیمت سوخت و تحریم ها را نشان می دهد.

فرایند ساختاری

تقاضای نفت به موازات فشار بر اقتصاد در نتیجه بازگشت تحریم های آمریکا کاهش یافته و تیم ارزیابی ریسک کشوری فیچ گمان می کند رشد واقعی تولید ناخالص ایران در سال های 2018 و 2019 به ترتیب 4.8 و 8.3 درصد کاهش یافته است. به نظر ما کاهش سال 2020 کمی ملایم تر و در حدود سالانه 2.2 درصد خواهد بود که نشان دهنده وجود اثر پایه پایین (low base effect) و کم رنگ شدن تأثیر شوک ابتدایی تحریم ها است. قبل از شیوع ویروس کرونا، پیش بینی ما از کاهش رشد بسیار ملایم تر و در حدود منفی چهار دهم درصد بود، اما این چشم انداز در نتیجه شیوع کرونا بدتر شده و حتی پس از پایان بیماری، سطح مصرف و سرمایه گذاری همچنان رو به نزول خواهد رفت که دلیل آن مسائل بودجه ای، تورم فزاینده و محدود بودن دسترسی به سرمایه است. از سال 2021 انتظار داریم وضع اقتصاد ایران رو به بهبود رود و 5.9 درصد در آن سال و از 2022 تا 2029 نیز به طور متوسط پنج درصد در سال رشد کند. البته این فرایند بهبود اقتصادی به توافق دیپلماتیک میان ایران و آمریکا وابسته است که امکان رفع تحریم های ثانویه آمریکا را می دهد. البته ریسک منفی قابل توجهی برای این پیش بینی - و در ادامه برای پیش بینی ما در حوزه تقاضای سوخت - وجود خواهد داشت.

بنا بر اطلاعات آژانس بین المللی انرژی، مهم ترین صنایع متقاضی نفت، صنایع حمل ونقل هستند که 80 درصد کل مصرف را دارند. به لحاظ تاریخی، بخش های مسکن و صنایع جزو مهم ترین بخش های تشکیل دهنده سبد تقاضا بوده اند، اما استفاده از گاز طبیعی به جای سوخت های معمول سهم آنها را در این حوزه کم کرده است. تیم خودرو فیچ پیش بینی می کند فروش خودرو در سال 2020 کاهش یابد و در این سال کاهش متوسط 21.1 درصدی را بعد از افت 22.8 و 30.7 درصدی در سال های 2018 و 2019 داشته باشیم. در اینجا نیز دورنمای بهتری قبل از شیوع ویروس وجود داشت و انتظار می رفت تنها کاهش 7.7 درصدی در فروش خودرو در سال 2020 اتفاق بیفتد.

اما افق بلندمدت خوش بینانه است و تیم خودرو ما گمان می کند که در سال 2021 رشد فروش 12.7 درصدی داشته باشیم و میانگین رشد از سال 2022 تا 10 سال رقم 21.6 درصد باشد. مهم ترین عوامل کاهنده فروش در سه سال گذشته تورم بالا، ضعف پول ملی، کاهش سرمایه گذاری و هزینه کرد دولتی، سخت تر شدن شرایط خرید اعتباری، و از دست رفتن اعتماد مصرف کنندگان و کسب وکارها بودند که باعث شدند خریداران تمایل و توانایی کمتری برای خرید محصولات با قیمت بالا داشته باشند. معکوس شدن این فرایند تا حد زیادی به رفع تحریم های آمریکا بستگی دارد که البته هیچ پیش بینی در مورد آن نمی توان داشت.

افق صنعت پتروشیمی نیز بسیار درخشان است و تحلیلگران ما معتقدند متوسط رشد سالانه تولید پروپیلن و اتیلن در سال جاری میلادی و سال بعد 7.1 درصد خواهد بود. رشد تولید این محصولات در سه سال گذشته بهتر بوده و برای سال 2017 و 2018 و 2019 به ترتیب در سطح 14.6، 19.2 و 10.9 درصد قرار داشته است. با این وجود، ظرفیت تولید شرایط بسیار بهتری نسبت به کل بخش پتروشیمی دارد. مسائل اقتصادی موجب کاهش تقاضای داخلی می شود، در حالی که تحریم های آمریکا نیز بر این بخش تشدید خواهد شد و این فرایند بر صادرات تأثیر خواهد گذاشت. در ژوئن 2019 خزانه داری آمریکا تحریم هایی بر بزرگ ترین گروه پتروشیمی ایران یعنی شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس و ده ها شرکت کوچک تر دیگر در این بخش (که غالباً شرکت های زیرمجموعه بودند) اعمال نمود. با توجه به اتکای شدید کشور بر بازارهای صادراتی و تسلط شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس بر بازار، این مسئله می تواند تأثیر بزرگی بر سطح تولید در سال جاری میلادی بگذارد. مشکل دیگر در ایران محدودیت خوراک پتروشیمی (اتان و ال پی جی) و کمبود فزاینده آب است که همگی بر میزان بهره برداری از پتروشیمی ها در سال های آینده اثر خواهند گذاشت.

برخلاف انتظار ما، دولت ایران در 16 نوامبر 2019 افزایی ناگهانی و شدید قیمت های بنزین را گفت و علی رغم بروز تنش های اجتماعی وسیع در کشور در پی اصلاح قیمت بنزین که چهارمین بار در دهه گذشته اتفاق می افتد، مدل قیمت گذاری جدید هنوز پابرجاست.

· مرحله اول: ایران مرحله اول اصلاح قیمت انرژی را در پایان سال 2010 اجرا کرده و یارانه گروهی از حامل های انرژی را کاهش داد.

· مرحله دوم: این مرحله که در پایان آوریل 2014 اجرا شد کاهش یارانه بنزین، گازوئیل و گاز طبیعی فشرده (سی ان جی) را به همراه داشت. در این مرحله قیمت بنزین از 4000 ریال در هر لیتر به هفت هزار ریال رسید که افزایشی 75 درصدی به حساب می آید. بنزین خارج از سهمیه (بالای 60 لیتر در ماه) نیز به ده هزار ریال افزایش یافت.

· مرحله سوم: ایران این مرحله از کاهش یارانه ها را در ماه مه 2015 اجرا نمود و قیمت بنزین را از هفت هزار ریال به ده هزار ریال (24 سنت) افزایش داد.

· مرحله چهارم: در نوامبر 2019 دولت بازهم افزایش پنجاه درصدی قیمت بنزین را گفت و این فرآورده پالایشی را به 15 هزار ریال (36 سنت) برای 60 لیتر سهمیه و سی هزار ریال (71 سنت) برای مصرف بالاتر از آن افزایش داد.

سیاست کاهش مصرف داخلی نیز از طریق تلاش برای افزایش بهره وری سوخت و رفتن به سمت سوخت های جایگزین به شدت از سوی دولت پیگیری می شود. این هدف گذاری شامل افزایش بهره وری آب گرم کن های ساختمان، تعویض خودروهای تجاری (ناوگان عمومی اعم از تاکسی) قدیمی، تغییر مخازن سوخت از بنزین به سی ان جی و افزایش سهم ترابری ریلی در صنعت حمل ونقل می شود.

منبع: رادار اقتصاد